صفحه سنگی گرامافون چیست؟

اگر در صدد تهیه گرامافون هستند، به تبع مشتاق خرید صفحه گرامافون نیز هستند. صفحه گرامافون اولین ابزار ضبط و پخش صدا بوده است. به کمک این صفحه که ظاهری دایره شکل و تخت دارد صدا ضبط و پس از قرار گرفتن بر گرامافون پخش می‌شود. این صفحه در سال‌های اولیه تولید با کوارتز، سیلیسیم یا سنگ مرمر ساخته می‌شده است ولی در سال‌های بعد، تولید آن با ماده شلاک ادامه پیدا کرد.

تاریخچه صفحه سنگی گرامافون

همانطور که در مقاله تاریخچه گرامافون مطالعه کردیم، ادیسون در قرن نوزده میلادی دست به اختراع دستگاه پخش صدا یا همان گرامافون زد. به مرور و پس از گذشت‌ سال‌ها این دستگاه به لحاظ کیفی ارتقا یافت. به طوری که در ابتدا یک نفر به عنوان اپراتور باید پشت دستگاه می‌ایستاد و صحبت می‌کرد تا صدای او پخش شود ولی پس از تلاش‌های بسیار برای بهبود کیفی دستگاه، ابزاری به عنوان صفحه سنگی گرامافون اختراع شد.

صفحه سنگی گرامافون تحولی عظیم در صنعت تکنولوژی و موسیقی پدید آورد. چرا که از صفحه می‌توان به عنوان اولین ابزار جهت ضبط صدا یاد کرد. پیش از اختراع صفحه گرامافون، بشر به قابلیت ضبط و پخش صدا دست نیافته بود. خلق ابزاری که به واسطه آن بتوان صدایی را ضبط کرد و بعد به کمک گرامافون آن را پخش کرد، اثر بسیاری بر جوامع گذاشت. از نظر موسیقی، این ابزار کمک کرد که خوانندگان بسیاری ظهور کنند. به تبع تولید کنندگان موسیقی، آهنگسازان، نوازندگان و استودیوهای ضبط به منصه ظهور رسیدند. همچنین علاقه مردم به شندین موسیقی افزایش یافت. در خصوص تحولات در صنعت موسیقی لازم به ذکر است که قبل از اختراع صفحه گرامافون، مردم در مجالس و محافل می‌توانستند موسیقی را بشنوند و این امکان در دست عده قلیل و ثروتمند جامعه بوده است. در حالی که پیش از اختراع گرامافون این انحصار برداشته شد و صفحه گرامافون در دسترس بسیاری از افراد قرار گرفت.

تحولی که صفحه گرامافون در جهان ایجاد کرد

در خصوص تحولات در صنعت تکنولوژی هم باید ناظر به رشد و علاقه مردم به شندین موسیقی از خواننده‌های محبوبشان شد. به تبع زمانی که علاقه به شندین موسیقی و برخورداری از گرامافون و صفحه موسیقی آن افزایش یافت، تولید آن نیز افزایش یافت. همانطور که مطرح شد گرامافون تحولی عظیم در صنعت موسیقی پدید آورد. این تحول باعث آن شد که خوانندگان و طرفداران آن به تهیه گرامافون روی بیاورند. به تبع جهت افزایش ظرفیت تولید صفحه گرامافون، صنعت نیز رشد کرد.

جنس صفحه گرامافون چیست؟

گرامافون‌ها اولیه تنها به به واسطه صفحات سنگی قابلیت پخش موسیقی را داشتند. این صفحات به صورت یک دایره تو خالی تخت به رنگ سیاه ساخته می‌شدند. نوارهای خام پیچ در پیچ در درون این صفحات، درج شده بودند که صدا بر روی آنان مکتوب یا به اصلاح ضبط می‌شد.

 این صفحات در سال‌های ابتدایی تولید با نوارهای ظریفی از سیلیسیم، کوارتز یا مرمر ساخته می‌شدند. به مرور زمان، تولید بالا صفحه گرامافون با استفاده از چنین متریالی برای تولیدکنندگان، صرف اقتصادی نداشت؛ به تبع جهت تولید صفحه سنگی گرامافون به استفاده از شلاک روی آوردند. لازم به ذکر است که جنس به کار برده شده در تولید صفحات بر قیمت آن تاثیرگذار است.

شیوه کار و پخش صفحه گرامافون

برای پخش صدای ضبط شده، می‌بایست صفحه گرامافون را بر روی جای مخصوص خود در دستگاه گرامافون قرار داد تا به واسطه سوزن گرامافون پخش شود. فرایند پخش صفحه در حقیقت چنین است که صفحه گرامافون که به شکل دایره است در جایگاه خود می‌چرخد و سوزن گرامافون که قابلیت خواندن نوارهای ضبط شده را دارد بر روی آن قرار می‌گیرد و با هر بار چرخش، سوزن بخشی از صفحه را می‌خواند. به همین ترتیب سوزن اطلاعات نوارهای خوانده شده را به امواج و صداهای پیش فرض قرارداده شده در  قسمت دیافراگم گرامافون می‌فرستند، دیافراگم نیز با تفکیک اصوات به موج‌ها و صداهای متفاوت آن را پخش می‌کند.

سوزن را برای خوانش صفحه در قسمت‌ نوار اول صفحه سنگی گرامافون قرار می‌دهند و بعد با چرخش به نوارهای انتهایی می‌رسد. صدای ضبط شده نیز از نوارهای ابتدایی تا انتها قابل شنیده شدن است. پخش صدا در گرامافون فرایند پیچیده و سختی ندارد و راحتی می‌توان آن را مورد تحلیل و بررسی قرار داد ولیکن اختراع چنین دستگاه در قرن‌ نوزده میلادی با در نظر گرفتن میزان دانش نسل بشر در آن زمان اعجاب برانگیز است.

در طور معمول صدا در هر دو طرف صفحه سنگی ضبط می‌شد. بدین معنا که خریدار یک صفحه سنگی گرامافون از دو عدد موسیقی بهره‌مند می‌شد. در دو طرف این صفحه موسیقی از یک هنرمند ضبط می‌شد. به عنوان مثال در یک صفحه موسیقی از گوگوش دو آهنگ این خواننده غریب آشنا و کویر ضبط می‌شد. معمولا آهنگساز، تنظیم، شعر و خوانند در دو موسیقی ضبط شده بر روی صفحه یکی بودند. این روال به یک رسم برای تولیدکنندگان موسیقی تبدیل شد. شاید بتوان از ضبط صدا بر جلو و پشت یک صفحه به عنوان اولین آلبوم موسیقی یاد کرد.

ابعاد صفحات سنگی

صفحات گرامافون در سایزهای متفاوت از ۷ اینج تا ۱۲ اینج تولید می‌شده‌اند. تفاوت در سایز صفحات گرامافون به تعداد دورهای صفحه بستگی دارد. هرچه تعداد دورها بیشتر باشد، صفحه قطر بیشتری نیز دارد. بعضی از گرامافون‌های قدیمی قابلیت پخش صفحه در سایزهای متفاوت را داشته‌اند اما اکثر گرامافون‌های امروزی تنها صفحات ۴۵ دور را دارند.

جنس صفحات گرامافون از چیست؟

همانطور که در قسمت بالا مطرح شد در ابتدای تولید صفحه سنگی گرامافون از جنس سیلیسیم، کوارتز یا مرمر ساخته می‌شدند. تولید صفحه گرامافون از این مواد هزینه بالایی را در بر داشت و تولید با این مواد به صرف اقتصادی تولید کننده نمی‌انجامید. پس از آن صفحه گرامافون با استفاده از ماده طبیعی به نام شلاک ساخته شد. شلاک به نوعی از صمغ درختان گفته می‌شود که به صورت چسبنده بر تنه بعضی از درختان موجود است. این ماده به صورت پوسته‌ای خشک و براق جمع آوری می‌شود. نفوذ ناپذیری در برابر آب و رطوبت از خواص این ماده است. صفحات گرامافون با استفاده از این ماده ساخته شدند. استفاده از این ماده برای ساخت صفحات گرامافون ایده بسیار جالبی بود که بسیار هم مورد استقبال قرار گرفت. صفحات رایج در بازار از همین جنس هستند.

صفحات سنگی گرامافون از جنس‌های مختلفی ساخته شده‌اند. سیلیسیم، کوارتز، مرمر یا شلاک از انواع مختلف آن هستند. کیفیت صدای پخش شده توسط دستگاه گرامافون و مقاومت هر کدام از صفحات به متریال به کار رفته شده در هر کدام از صفحات ارتباط بسیاری دارد. به تبع کیفیت صدا و مقاوت در صفحاتی که با سنگ ساخته شده است بالاتر است. البته صفحاتی که از جنس شلاک ساخته می‌شوند کیفیت خوبی دارند ولی وضوح صدا در صفحات سنگی بالاتر است.

قیمت هر صفحه سنگی گرامافون چقدر است؟

قیمت گذاری بر صفحات سنگی گرامافون کار دشواری است. چرا که چندین سال از توقف خط تولید این صفحات گذشته است و به نوعی آنتیک محسوب می‌شوند. به طور کلی پایین‌ترین قیمت از ۴۰۰ هزار تومن برای هر صفحه است که تا بالاتر موجود است.

ملاک برای قیمت صفحات به عناصری مانند جنس، کیفیت صدا، تمیزی صفحه، خواننده، سال تولید و سایز آن بستگی دارد. به هر میزان که صفحه موجود جنس بهتری داشته باشد، کیفیت صدا بالاتر باشد، خط و خش نداشته باشد، خواننده معروفی آن در آهنگ محبوبی را خوانده باشد، سال تولید قدیمی‌تر  و در ابعاد متعارف ضبط شده باشد آن صفحه از ارزش بیشتری برخوردار خواهد بود.

یک خصیصه دیگر که باعث افزایش قیمت در صفحه سنگی گرامافون می‌شود، سوزن نخورده بودن آن صفحه است. یک صفحه گرامافون اگر به هیچ عنوان در دستگاه قرار نگرفته باشد و سوزن جهت خواندن روی آن نچرخیده باشد، از ارزش بالایی برخوردار است.

برخی از صفحات نیز هستند که قیمت بسیار بالایی دارند. این صفحات علاوه بر اینکه خصوصیات ذکر شده در بالا را دارند، کاور اختصاصی و تمیز هم دارند که توسط خواننده آن صفحه امضا شده است. این صفحات علاوه بر اینکه بسیار با ارزش هستند، بسیار کمیاب نیز هستند.

نکات مهم جهت نگهداری صفحه گرامافون

– اگر شما یک صفحه گرامافون خریداری کردید یا به صورت یک کلکسیون خانوادگی به شما به ارث رسیده است، خوب است بدانید که این صفحه به اصول خاصی برای نگه‌داری احتیاج دارد. نکاتی که در زیر مطرح می‌شود در جهت حفظ صفحه سنگی گرامافون اهمیت خاصی دارند.

– صفحه گرامافون را باید در کاوری مخصوص قرار داد تا از خط و خش مصون بماند.

– صفحه گرامافون دور از آفتاب و گرما باید نگه‌داری شود و به هیچ عنوان نباید در معرض تابش مستقیم نور خورشید باشد.

– صفحه گرامافون نباید در فضایی تحت فشار قرار بگیرد.

– از خمیدگی و کج کردن صفحه جلوگیری شود.

جمع بندی نهایی

اگر علاقه‌مند به تهیه صفحه سنگی گرامافون هستید به شما پیشنهاد می‌شود که مقاله پیش رو را با دقت بسیار مورد بررسی قرار دهید. این صفحه از اولین ابزارهای ضبط و پخش صدا بوده است که علاوه بر قدمت تاریخی بسیار کاربردی نیز هست. کلکسیون‌دارها و مشتاقان آثار قدیمی و ارزشی هزینه‌های زیادی را صرف تکمیل کردن مجموعه‌ صفحات گرامافون خود می‌کنند. البته باید در نظر داشت که نگه‌داری این صفحات شرایط خاصی را می‌طلبد. در ضمن پیش از خرید هر صفحه سنگی گرامافون به تمیزی و بدون خش بودن آن توجه نمایید.

در صورت بروز هر گونه پرسش با پشتیبانی سایت ترنم گالری از طریق شماره زیر در ارتباط باشید.

۰۹۳۶۵۸۴۲۱۶۵